Św. Eligiusz urodził się w Chaptelat w południowej Francji, w wykształconej i wpływowej rodzinie. Ojciec Eligiusza, rozpoznając jego olbrzymi talent, wysłał syna do złotnika Abbo, mistrza mennicy w Limoges. Później Eligiusz przeniósł się do Neustrii, królestwa Franków, gdzie pracował pod kierownictwem skarbnika Babbona, dzięki któremu - jak głosi legenda - król Franków Chlotar II zlecił Eligiuszowi wykonanie tronu ze szczerego złota, wysadzanego szlachetnymi kamieniami.
Ze złota dostarczonego Eligiuszowi do wykonania jednego tronu, przyszły święty był w stanie wykonać dwa, co zyskało uznanie w oczach króla, który zaprosił mistrza na swój dwór w Marsylii. Wkrótce uczciwość i kunszt Eligiusza umożliwiły mu pracę nad coraz donioślejszymi i prestiżowymi zamówieniami. Po śmierci Chlotara II, jego syn Dagobert uczynił Eligiusza swoim naczelnym kanclerzem, co ten wykorzystał wspierając rzesze ubogich i potrzebujących oraz wykupując niewolników. Coraz zamożniejszy Eligiusz założył liczne klasztory, a za zgodą króla wysyłał swoich podwładnych do miast i wsi, skąd zabierali ciała straconych przestępców, by odprawić im godne pogrzeby. Mistrz nie szczędził pieniędzy na kaplice i bazyliki ku czci świętych i ich relikwii.
Po śmierci Dagoberta Eligiusz wydał walkę symonii - handlu godnościami i urzędami kościelnymi, sakramentami oraz dobrami duchowymi - czym zyskał poparcie kleru i ludu. Dzięki temu mianowano go następcą biskupa diecezji Tournai - Acariusa. Jako że podległe Eligiuszowi tereny zamieszkane były głównie przez pogan, rozpoczął on krzewienie chrześcijaństwa wśród poddanych, wybudował też wiele kościołów, klasztorów, założył też zakon dla dziewic.
Eligiusz najczęściej przedstawiany jest jako biskup trzymając w prawej ręce pastorał, a w lewej miniaturę kościoła wykonaną ze złota. Najbardziej popularny wizerunek stworzył w 1449 Petrus Christus obrazem: św. Eligiusz w warsztacie złotniczym, przedstawiający go jako ważącego obrączki ślubne dla młodej pary. Obecnie dzieło to znajduje się w zbiorach Metropolitan Museum of Art. W Nowym Jorku.
św. Eligiusz w warsztacie - obraz niderlandzkiego malarza Petrusa Cristusa.
Kult św. Eligiusza był w Polsce szczególnie rozpowszechniony w cechach dawnej Polski, a nabożeństwa ku jego czci były wyjątkowo uroczyste. Prawie wszystkie Cechy Złotnicze dawnej Polski posiadały w swoich pieczęciach cechowych wizerunek św. Eligiusza. Życie religijne wśród złotników było bardzo żywe, do tego stopnia, iż nieobecność na uroczystościach religijnych organizowanych przez cech była karana. Jeszcze dziś istnieje zwyczaj, iż 1 grudnia – w dniu śmierci św. Eligiusza rzemieślnicy, a zwłaszcza złotnicy powstrzymują się od pracy i świętują. W Polsce co roku odbywają się lokalne uroczystości, nawiązujące do dawnych tradycji.
