Bajeczny Fluke natury
Miliony lat temu masywna aktywność płyt tektonicznych i intensywne ciepło uformowały Kilimandżaro. Przy tym samym ogromnym cieple, ciśnieniu i rzadkiej substancji chemicznej zwanej wanadem zmieszały się głęboko w rdzeniu Ziemi, tworząc piękne niebiesko-fioletowe kryształy - tanzanit.
Uważa się, że warunki, które doprowadziły do powstania złoża tanzanitu, są tak niewyobrażalnie przypadkowe, że szanse na pojawienie się innego złoża tanzanitu w jakimkolwiek innym miejscu na świecie są niezwykle niskie: według geologów milion do jednego!
Nie znaleziono nigdzie indziej na Ziemi
Tanzanit występuje tylko w jednym miejscu na świecie - w Merelani, Tanzanii, Afryce Wschodniej. Cały obszar wydobywczy jest malutki - ma tylko 2 kilometry szerokości i 8 kilometrów długości.
Tanzanit występuje tylko na niewielkim obszarze, u podnóża Kilimandżaro - najwyższej góry Afryki. Zdjęcie: © Sergey Pesterev. Wikimedia
Kamień szlachetny jednej generacji
Tanzanit z dnia na dzień staje się coraz rzadszy, ponieważ wydobycie z kopalni stopniowo spada.
Jest oczywiste, że podaż zmniejsza się każdego dnia i nikt nie jest pewien, jak długo to potrwa. W 2013 roku niezależni geolodzy ocenili, że do największej kopalni tanzanitu Tanzanite One pozostało tylko 30 lat. Mniejsze kopalnie na tym obszarze pozostają niezmierzone.
Wielu uważa, że po wyczerpaniu zapasów tanzanitu kamień stanie się historycznym „kamieniem dziedzictwa”, poszukiwanym przez kolekcjonerów na całym świecie.
Tanzanit - pierwsze i najnowsze odkrycia
Tanzanit jest pożądanym kamieniem ze względu na jego piękną niebieską barwę, najbardziej poszukiwaną. Patrząc na kamień można dostrzec w nim jeszcze inne kolory, gdyż minerał ten charakteryzuje się trichroizmem czyli rożnymi kolorami w różnych położeniach kamienia, a mianowicie kolorem niebieskim, różowym, czy fioletowym.
Bardzo ciekawe jest też jego odkrycie. Dokonało się ono stosunkowo późno w latach sześćdziesiątych a dokładnie 7 lipca 1967.Źródła podają iż jednymi z pierwszych byli Ali Juuywatu czy Ndugu Jumanne Ngoma, który przekazał kamień do dalszego badania. Kolejnym odkrywcą był Manuel de Souza z wykształcenia i zawodu krawiec. W latach 30 przeniósł się z portugalskiego okręgu Goa (dzisiejsze Indie) do Tanganiki w poszukiwaniu złota.
Po drugiej wojnie światowej wydobycie złota okazało się mało opłacalne. Dlatego też próbował swoich sił w zdobyciu licencji na wydobycie diamentów, ale i to mu się nie powiodło. Wrócił więc do krawiectwa, próbując jednocześnie znaleźć miejsce w rejonie Jeziora Victoria na wydobycie czy to złota czy to kamieni szlachetnych. Pewnego letniego dnia w trakcie poszukiwań obszaru, gdzie mógłby wykupić licencję zatrzymał się na chwilę przy drodze z Arushy. Zaciekawiło go pewne rozsypisko błyszczących kamieni. Początkowo myślał, że są to oliwiny i z tą myślą wystąpił do władz o pozwolenie na wydobycie tych minerałów. Było to 25 lipca 1967 roku. Rozpoczęto też analizę kamieni dostarczonych przez Manuela de Souza, początkowo myśląc iż jest to albo dumortieryt albo kordieryt. Manuel zwrócił się też o pomoc do gemmologa dr Johna Saula. Dr John Saul pracował w Afryce przy wydobyciu rubinów w Kenii. Zainteresowania kamieniami odziedziczył po ojcu, który pracował w Nowym Yorku. Zabrał więc kamienie do identyfikacji do Ameryki, gdzie wstępnie wraz z ojcem odrzucili iż mógłby to być dumortieryt, kordieryt czy oliwin. Kamienie trafiły do Gemological Institute of America. Po dalszej analizie stwierdzono, iż jest to odmiana zoizytu. Piękno tego kamienia skłoniło korporację Tiffany & Co do rozpoczęcia wielkiej akcji promocyjnej nowo odkrytego minerału, któremu nadano nazwę „ Tanzanit”.
Tanzanit zaskakuje nas do dnia dzisiejszego. W czerwcu 2020 roku właściciel niedużej działki w północnej Tanzanii dokonał niezwykłego odkrycia. Mianowicie pozyskał dwa największe kryształy tanzanitu o masie 9,2 kg i 5,8 kg. Zostały one wycenione na ok. 3,5 mln dolarów. Właściciel p. Laizer planuje rozbudowę szkoły w mieście Sijmaniro gdzie obecnie mieszka. Dotychczasowy rekord wydobycia tanzanitu to okaz 3,3 kg znaleziony w bogatym w tanzanity okręgu Merelani. Od 2017 ze względów bezpieczeństwa obszar kopalni został zabezpieczony przez rząd i na polecenie prezydenta Magufuli powstał 24 km mur otaczający działki z tanzanitami, jedynym na świecie miejscem występowania tych wspaniałych kamieni.
Dla Tanzanii jest to bardzo ważna gałąź przemysłu skupiająca 70 000 pracowników.
Barbara Dembowska
żródło:DiamondsLab
